De Aziatische hoornaar (AH), niet te verwarren met onze inheemse Europese hoornaar (EH), is een invasieve exoot die de laatste jaren steeds meer voorkomt in West-Europa. De uitstekende capaciteiten om zich voort te planten in combinatie met de grote honger naar insecten maakt dat deze soort een reële bedreiging vormt voor onze biodiversiteit. Verder zorgt de AH voor aanzienlijke economische schade door de aantasting van gewassen (appels, peren, druiven, vijgen, enz.).
Hoe ziet de Aziatische hoornaar eruit?
Hoe herken ik een beginnend nest van de Aziatische hoornaar?
De koninginnen komen rond maart - april uit hun winterslaap, wanneer de temperaturen voldoende hoog zijn (> 15°C). Zij gaan initieel op zoek naar suikers om zich aan te sterken en starten kort daarna met de bouw van hun nest. Meestal treffen we beginnende nesten aan in tuinhuisjes of andere beschutte plaatsen in de buurt van mensen en water. De diameter van het zogenaamde embryo-nest is ongeveer 6-8cm.
Dit ziet er zo uit:
Wanneer in het nest de eerste werksters geboren worden spreken we niet langer over een embryo-nest, maar refereren we naar een ‘primair nest’; dit is meestal vanaf mei - juni. Vanaf dan nemen de werksters de verdere uitbouw van het nest over en blijft de koningin in het nest om eitjes te leggen.
Een secundair nest, wat is dat?
Wanneer het initiële (primaire) nest van de Aziatische hoornaars te klein wordt, rond juli - augustus, bouwen ze een volledig nieuw nest meestal hoog in een boom. Dit nest wordt het secundaire nest genoemd en zal later de plek zijn waar de nieuwe koninginnen geboren worden. Het tijdig bestrijden van deze secundaire nesten is absoluut noodzakelijk om de verspreiding af te remmen.
Bestrijding van de AH: het gebruik van een selectieve val
Waarom een selectieve val?
Wanneer de koninginnen uit hun winterslaap komen, gaan ze op zoek naar suikers om zich aan te sterken. De val wordt voorzien van een suikerachtige lokstof en is zo ontworpen dat de meeste insecten deze weer kunnen verlaten behalve de AH, hierdoor sparen we de inheemse soorten. Door het vangen van de AH-koninginnen worden nesten en latere opsporings-/verdelgingsacties vermeden.
Hoe maak ik lokvloeistof?
Meng 1/3 bier, 1/3 wijn (wit/rosé) en 1/3 kristalsuiker tot de suiker is opgelost.
De suiker zal wespen en hoornaars aantrekken terwijl de alcohol zorgt dat o.a. honingbijen op afstand worden gehouden.
Hoe gebruik ik de selectieve val?
- Draai het schroefdeksel los en plaats enkele grote make-up watten of kleikorrels op de bodem.
- Voeg lokvloeistof toe aan de glazen pot totdat de watten doordrenkt zijn of tot de kleikorrels net boven het vloeistofniveau uitsteken. Dit is om verdrinking van onze inheemse insecten te voorkomen.
- Plaats of hang de selectieve val op een open plek, een zonnige plek heeft de voorkeur om aantrekking te bevorderen.
- Controleer bij voorkeur de val dagelijks en laat eventueel gevangen inheemse soorten weer vrij. De lokstof moet regelmatig ververst worden.
- Wanneer er AH-koninginnen worden gevangen kan de val in de diepvriezer geplaatst worden zodat deze kunnen inslapen.
Tot wanneer moet de val blijven staan?
Vanaf juni blijven de meeste AH-koninginnen in het nest en nemen de eerste werksters de taak over. Het vangen van deze werksters heeft geen zin. Bijgevolg mag de selectieve val dan ook verwijderd worden. In het najaar (vanaf eind september) kan deze weer terug gebruikt worden om nieuwe uitvliegende koninginnen te vangen. Deze koninginnen zullen eveneens op zoek gaan naar suikers om zich voor te bereiden op de winterslaap en de cyclus te herhalen in het voorjaar.
Wat doe ik wanneer ik een nest van de Aziatische hoornaar ontdek?
Probeer nooit een nest van de Aziatische hoornaar zelf weg te nemen, zelfs als het nest nog maar zeer klein is en ongevaarlijk lijkt. De verdelging van een nest van Aziatische Hoornaars wordt in de gemeente Opwijk uitgevoerd door de brandweer. Hiervoor dien je het e-loket AH in te vullen, te vinden op www.vlaamsbrabantwest.be. Registreer de verwijdering van het nest vervolgens op www.vespawatch.be.
Wespen en Europese hoornaars zijn nuttige dieren. Laat ze enkel verwijderen als ze een rechtstreeks gevaar vormen. Hiervoor kan je beroep doen op een private verdelger (niet op de brandweer). De lijst met private verdelgers is te vinden op: www.wespennest.vlaanderen.
Kan de koningin steken?
Een koningin heeft, net zoals een werkster, ook een angel maar zal die enkel gebruiken in uiterste nood.
Wat is het gevolg wanneer een nest niet of te laat verdelgd wordt?
Een secundair nest zal op het einde van het seizoen (oktober - november) een aantal koninginnen voortbrengen die, na de paring, voldoende vetreserve opbouwen om de winter door te kunnen komen. Een nest kan initieel tot 500 exemplaren produceren maar het aantal koninginnen dat uiteindelijk succesvol de winter doorkomt varieert sterk door o.a. de weersomstandigheden.
Elke koningin die erin slaagt om de winter door te komen kan potentieel een nieuw nest stichten dat mogelijks opnieuw 500 koninginnen kan voortbrengen het jaar nadien. Deze enorme reproductiefactor is daarom de grootste bedreiging bij deze exoot.