Asbest

Wat is asbest?

Asbest bestaat uit microscopisch kleine vezels die niet met het blote oog zichtbaar zijn. Het is gevaarlijk wanneer de vezels vrijkomen bij beschadiging van asbesthoudend materiaal, alsook bij veroudering/verwering van materiaal met asbest (doordat het bindmiddel broos en breekbaar wordt).

Asbestvezels hebben de eigenschap zich vlot te kunnen verspreiden. Wanneer asbestvezels vrijkomen in de lucht, kunnen ze ingeademd worden en zeer diep in de longen terechtkomen. Inademen van losse asbestvezels kan op lange termijn schadelijk zijn voor de gezondheid en ernstige ziektes veroorzaken.

Gelukkig is de productie en het gebruik van materialen met asbest sinds 2001 verboden in België, maar in heel wat gebouwen en woningen die gebouwd en/of verbouwd werden vóór 2001 zitten nog verschillende asbesthoudende materialen verwerkt.

Soorten materialen met asbest

• Vaste of hechtgebonden asbest: materialen waarin asbestvezels gebonden zijn met een bindmiddel zoals cement, lijm, kunststof of gips. Bijvoorbeeld: golfplaten met asbest.
• Semi-hechtgebonden asbest: materialen die oorspronkelijk hechtgebonden materialen met asbest waren, maar waarbij het bindmiddel in slechte toestand is door het verouderen, verweren of beschadigen. Bijvoorbeeld: daken met asbestcementen leien of golfplaten in een slechte toestand.
• Losgebonden of ‘niet-hechtgebonden’ materialen met asbest: asbesthoudende materialen die weinig of een zwak bindmiddel bevatten. Bijvoorbeeld: asbesthoudende lijmen of isolatiemateriaal, zoals de pleisterlaag rondom leidingen.

Materialen met asbest herkennen

Er zijn meer dan 3.500 verschillende toepassingen van asbest gekend. Hieronder vind je een opsomming van de meest bekende materialen.

• Dakbedekking en gevelbekleding:
  • Voorbeelden: leien, golfplaten en platen voor het onderdak. Kunstleien of golfplaten geplaatst voor 1990 bevatten altijd asbest. Leien of golfplaten zonder asbest herken je aan de vermelding ‘N’ of ‘NT’ (New Technology). Asbestvrije golfplaten hebben ook altijd een verstevigingsbandje.
• Isolatiemateriaal: ouder isolatiemateriaal bevat bijna altijd asbest.
  • Voorbeelden: wit gips rond leidingen, isolatie van kabels van oude elektrische installaties, platen om vochtige lokalen of stookruimtes te isoleren.
• Oude rioolbuizen: meer dan 40.000 km oude ondergrondse nutsleidingen, alsook oude bekistingen, bevatten asbest.
• Oude vloerbekleding: bij vinyl en ‘kartonachtige’ vloerbekledingen is er vaak een asbesthoudende vilt bevestigd aan de onderkant. Ook de lijm waarmee deze vloerbekleding is vastgehecht, bevat vaak asbest.

Om te controleren of materiaal asbest bevat, kan je het productiejaar raadplegen en de textuur bekijken.

• Productiejaar: werd het materiaal geproduceerd of geplaatst tussen 1945 en 2001? Dan is de kans reëel dat het asbest bevat. Dit geldt zeker voor toepassingen geproduceerd tussen 1955 en 1985.
• Textuur: de meeste plaatmaterialen in asbestcement hebben een gewafelde structuur. Bij barsten, breuken of verwering kan je een vezelachtige structuur zien. Toepassingen in asbestcement hebben vaak ‘asbestbloemen’. Dit zijn witte vlekken verspreid over het oppervlak.
• Opgelet: deze hulpmiddelen zijn minder nauwkeurig! Als je zeker wilt weten of materiaal in je omgeving asbest bevat, schakel je beter een erkend asbestlabo of expert in. Komt het materiaal uit een gebouw met een asbestinventaris, dan vind je alle nodige informatie in deze inventaris.

Meer info

Asbest herkennen (OVAM)

Het asbestattest

Sinds 23 november 2022 is een asbestattest verplicht bij de verkoop van woningen en gebouwen gebouwd voor 2001. Tegen 2032 moet elke eigenaar van een gebouw of woning, gebouwd voor 2001, over een asbestattest beschikken.

Dit attest bevat informatie over de aanwezigheid van asbest in het gebouw en toetst of het gebouw asbestveilig is. Het beschrijft welke materialen asbest bevatten en geeft advies over hoe het veilig kan beheerd of verwijderd worden. Dit asbestattest kadert in het Vlaamse asbestafbouwbeleid. De Vlaamse regering wil Vlaanderen uiterlijk tegen 2040 asbestveilig maken.

Meer info

Asbestattest (OVAM)

Mag ik zelf materialen met asbest verwijderen?

Asbesthoudend materiaal dat op de verkeerde manier verwijderd wordt, levert gezondheidsrisico’s op. Hierdoor zijn er strenge veiligheidsnormen voor de afbraak en recyclage van asbest.

Elke activiteit die schadelijke asbestvezelskan losmaken, is in Vlaanderen bij wet verboden. Zo is het verboden om asbesthoudende materialen te breken, af te schuren, te herstellen, te slijpen, af te spuiten, erin te boren of er mee te gooien. Tevens is het verboden om constructies zoals zonnepanelen of overzetdaken op een dak of gevel uit asbestcement te plaatsen.

Bij vaststelling of klacht worden de werken stilgelegd en wordt een proces-verbaal opgemaakt.

Vaste of hechtgebonden asbest

Vaste of hechtgebonden asbestvezels komen weinig tot niet vrij wanneer je correct omgaat met deze materialen (én als het asbesthoudend materiaal nog in goede staat is). Enkel hechtgebonden asbest mag je zelf verwijderen en naar het recyclagepark brengen.

Hou rekening met volgende veiligheidsvoorschriften:

• Bevochtig of fixeer de asbestonderdelen om stof en de verspreiding van vezels te vermijden.
• Demonteer de asbestmaterialen een voor een zonder het te breken of te beschadigen.
• Gebruik alleen handwerktuigen (vb. schroevendraaier of handzaag) om vezels en stof te vermijden.
• Gooi asbesthoudende materialen nooit naar beneden.

Beschermende kledij

Het dragen van aangepaste beschermende kledij is verplicht: een wegwerpoverall, afspoelbare schoenen, handschoenen, een FFP3-mondmasker en een beschermbril. De gebruikte beschermende kledij voer je, samen met het asbesthoudend materiaal, luchtdicht verpakt af.

Losgebonden of niet-hechtgebonden asbest

Bij losgebonden of niet-hechtgebonden materialen met asbest komen de vezels in veel hogere concentraties voor. Deze materialen zijn veel gevoeliger voor beschadiging. Wanneer losgebonden materialen met asbest verwijderd worden, komen er altijd vezels vrij. Aangezien het verwijderen van losgebonden materialen met asbest zo gevaarlijk is, moeten deze door een erkend asbestverwijderaar verwijderd worden.

Bekijk de lijst met alle erkende aannemers die asbest mogen en kunnen verwijderen.

Meer info

• Wat is verboden (OVAM)
• Voorzorgsmaatregelen bij asbestverwijdering (OVAM)
• Asbest verwijderen (OVAM)
• Asbest verwijderen (Intradura)

Aanleveren van asbestafval op het recyclagepark

• Asbest dat wordt aangeleverd op het recyclagepark moet, sinds 1 januari 2021, luchtdicht verpakt worden in transparante plasticfolie.
• De eerste 200 kg asbestafval per gezin en per jaar zijn gratis.

Om afbraakwerken veilig uit te voeren en asbest in te pakken, wordt onderstaand materiaal te koop aangeboden op het recyclagepark:

• Pakket veiligheidskledij (wegwerpoverall, handschoenen en FFP3-mondmasker): 13,50 €/stuk
• Kleine asbestzakken van 80 x 120 cm (voor kleine stukken): 0,50 €/stuk
• Grote asbestzakken van 120 x 220 cm (voor 2 à 3 platen): 1,25 €/stuk

Grote stukken asbestafval (vb. golfplaten)

• Verpak grote stukken asbestafval in doorzichtige plasticfolie van minstens 100 micron (0,1 mm dik). Deze folie vind je onder meer in doe-het-zelfzaken.
• Vervolgens sluit je het pakket luchtdicht af met een stevige kleefband.
• Zorg ervoor dat het verpakte asbest vlot hanteerbaar blijft (maximaal 2 golfplaten per pak).

Kleinere stukken asbestafval (vb. leien)

• Verpak kleinere stukken asbestafval in doorzichtige plasticfolie en/of in stevige transparante plastic zakken.
• Verpak ze twee maal in plastic zakken en sluit de zakken luchtdicht af met een stevige plakband.

Gebruikte veiligheidskledij

• Verpak het asbestafval meteen met je beschermingskledij nog aan.
• Kleef de folie nog niet volledig dicht, maar doe voorzichtig je veiligheidskledij uit en stop deze mee in het verpakt asbestafval.
• Vervolgens sluit je de verpakking volledig luchtdicht af.

Meer info

• Asbesthoudende materialen sorteren (Intradura)
• Hoe asbestafval naar het recyclagepark brengen (Intradura)

Ophaling aan huis van hechtgebonden asbest door Intradura

Grote hoeveelheden asbesthoudend materiaal kan je nu ook aan huis laten ophalen tegen een subsidietarief. Door tijdelijke ondersteuning van de Vlaamse overheid kan je tot 80% besparen.

Volledige aanbod: Asbest aan huis laten ophalen (Intradura)

Andere nuttige info

• Brochure OVAM: hoe uw woning asbestveilig te maken?
• Brochure Intradura: ophaling aan huis van hechtgebonden asbest 
• Alert voor asbest
• Omgaan met asbest (OVAM)
• Ondersteuning en subsidies voor asbestverwijdering (OVAM)